Dat er op Aarde meer mieren zijn dan mensen zal niemand verbazen. Maar wist je dat er zelfs meer biomassa mier is dan biomassa mens? Daar merk je weinig van. Geen mieren afvalzakjes in het bos, geen vuilverbranders te zien, geen impact op de Aarde zoals wij mensen veroorzaken. Zijn zij een voorbeeld van een gezonde samenleving die in balans is met de omgeving?

Circulaire economie gaat niet over spullen

Het grote misverstand rond circulaire economie is dat we denken dat het gaat over het sluiten van kringlopen. Zonder de indrukwekkende voorbeelden afbreuk te willen doen, lijken we een eenzijdige obsessie te hebben voor het rondmaken van stofstromen. En we zijn dat abusievelijk als doel gaan zien, in plaats van als gewenst resultaat. Kijk je naar zo’n mierennest dan lijken zij daar helemaal niet mee bezig, met het actief sluiten van kringlopen. Toch is hun samenleving circulair, zoals de gehele natuur. Het geheim zit in de aard van de stoffen in de kringloop en in de samenwerking rondom deze stoffen. De natuur benut slechts een beperkt aantal elementen uit het periodiek systeem en de organisatie van een ecosysteem staat geheel in het teken van verbinding rondom deze stoffen. Producenten maken organische stoffen, consumenten benutten ze en reducenten breken ze weer af. Ieder zijn rol. Het gaat dus veel meer over het creëren van voorwaarden voor circulariteit dan het actief met spullen bezig te zijn.

De natuur doet niet aan maximalisatie

Een mierenvolk gaat niet tot het uiterste in de productie van nakomelingen of het verzamelen van voedsel. Parallel daaraan groeien bomen niet tot in de hemel. ‘Maximaal’ is een gevaarlijk strategie; je raakt verzwakt en hebt geen veerkracht meer als het erop aankomt.  Onze economie kan niet zonder groei. We gebruiken woorden als optimalisatie en keten-denken terwijl we het door de bril van een ecoloog feitelijk over maximalisatie hebben en van een samenwerkende keten als in een ecosysteem is al helemaal geen sprake. Vanuit de natuur bekeken zit er dus een flinke weeffout in ons economisch denken. Onze economie gedijt alleen bij groei. Bij afnemende winst is er zelfs sprake van paniek! In de natuur vindt ook groei plaats. Maar er sterven ook planten en dieren. Groei en afbraak maar ook inspanning en ontspanning zijn met elkaar in balans. Daardoor blijft het evenwicht bewaard en kan er soepel worden aangepast op veranderende omstandigheden. Het wordt tijd voor veel meer ontspanning in ons economisch systeem.

Tekst: Bowine Wijffels